Το να γνωρίζεις ότι μπορείς να μείνεις όρθιος μέσα στο χάος είναι ο ορισμός του κουράγιου. Φανταστείτε να περάσετε μέσα από μία δυσκολία γνωρίζοντας ότι έχετε τις δεξιότητες να ανταπεξέλθετε. Βγαίνουμε μέσα από την δυσκολία με νέες δεξιότητες, ικανότητες, γνώσεις, βγαίνουμε πιο δυνατοί και έτσι γινόμαστε περισσότερο ψυχικά ανθεκτικοί.
Πως να κάνουμε κανονικό κάτι καινούργιο.
Είμαστε σε κάτι καινούργιο και όπως λένε τα παιδιά μου είμαστε nubes δηλαδή αρχάριοι σε αυτό.
Το να είμαστε πρωτάρηδες σε κάτι μας κάνει να νιώθουμε ανασφάλεια και φόβο. Ακόμα και κάτι ευχάριστο όπως το να γίνουμε γονείς για πρώτη φορά, μας γεμίζει με τον φόβο του άγνωστου και με συναισθήματα ανασφάλειας αλλά και ενός πένθους της ζωής που αφήνουμε πίσω, των συνήθειών μας που δεν είναι πια οι ίδιες…
Πόσο μάλλον τώρα που βρισκόμαστε ακόμα στην αρχή μια πανδημίας στη χώρα μας. Ακούμε και διαβάζουμε για το τι συνέβη στις άλλες χώρες και τρέμουμε για το τι θα δούμε τις επόμενες μέρες και εδώ.
Και καλούμαστε να το αντιμετωπίσουμε μόνοι μας, άλλοι εντελώς μόνοι, άλλοι με τις οικογένειές τους που είτε είναι υποστηρικτικές και υπάρχουν αρμονικές σχέσεις, είτε υπάρχουν εντάσεις και δυσκολίες και νιώθουμε πάλι μόνοι.
Οπότε ερχόμαστε αντιμέτωποι με κάτι πρωτόγνωρο και τρομακτικό, νιώθουμε φόβο, ανασφάλεια και μοναξιά, πενθούμε την απώλεια πολλών συνηθειών μας και όλα αυτά στερούμενοι πολλά από αυτά που κάναμε και μας έδιναν χαρά και μια διέξοδο, και στερούμενοι πολλά από αυτά που κάναμε για να μουδιάζουμε τα δύσκολα συναισθήματα μας…
Πως λοιπόν θα ανταπεξέλθουμε με κάτι καινούργιο και δύσκολο;
Πως θα καταστρώσουμε στρατηγικές για να μπορούμε να είμαστε πιο δυνατοί όποτε αντιμετωπίζουμε τέτοιες «πρωτιές»;
Προτείνω να μοιραστούμε όλοι ιδέες και να βοηθηθούμε αντλώντας έμπνευση ο ένας από τον άλλο. Μπορείτε να γράψετε τις δικές ιδέες σας στα σχόλια ή να μου στείλετε μήνυμα ή email και να μεγαλώνουμε αυτή την λίστα μέρα με την μέρα.
Θα σας πω τα τρία πρώτα βήματα που βοήθησαν εμένα να αγκαλιάσω σιγά σιγά όλη αυτή την άβολη κατάσταση του να είμαι «πρωτάρα στην πανδημία».
Το πρώτο πράγμα που με βοήθησε ήταν να ονομάσω αυτό που μου συμβαίνει, να το βάλω σε λέξεις.
Τι μου συμβαίνει;
Γιατί νιώθω σαν να μην ξέρω τι μου γίνετε;
Γιατί νιώθω ότι χάνω το έλεγχο;
Τι νιώθω; Πως νιώθω;
Έχουμε την ανάγκη να βγάζουμε νόημα στη ζωή μας, είναι στην φύση μας. Το να το ονομάζω κάτι, δίνει νόημα. Όσοι έχετε δουλέψει μαζί μου ή ακούσει κάποια από τις ομιλίες μου θα είστε εξοικειωμένοι με τον τρόπο που λειτουργεί ο εγκέφαλός μας, μιλάω συχνά γι’ αυτό.
Ξέρουμε λοιπόν ότι όταν βάζουμε σε λέξεις τα συναισθήματα μας και τις αιτίες που τα προκαλούν μπαίνει σε λειτουργία ο μετωπιαίος λοβός, το κομμάτι του εγκεφάλου μας που είναι υπεύθυνο για την λογική σκέψη και την διαδικασία της επίλυσης προβλημάτων. Έτσι τα συναισθήματα μας μετριάζονται και γίνονται πιο υποφερτά. Αν καταφέρουμε να μοιραστούμε τις σκέψεις μας και τις ανησυχίες μας με κάποιον που να μπορεί να μας ακούσει πραγματικά, χωρίς κριτική, χωρίς καθησυχασμό και που δεν θα μας κάνει να νιώθουμε ενοχές για τα συναισθήματά, αυτό είναι ακόμα πιο θεραπευτικό.
Οπότε το πρώτο βήμα είναι να δώσουμε όνομα σε αυτό που βιώνουμε.
Συχνά φοβόμαστε να δώσουμε όνομα σε αυτό που μας συμβαίνει γιατί φοβόμαστε ότι αυτό θα το δυναμώσει ή θα το χειροτερέψει και το τελευταίο πράγμα που θέλουμε όταν νιώθουμε ή βιώνουμε κάτι δυσάρεστο είναι να το δυναμώσουμε.
Ας απομυθοποιήσουμε λοιπόν αυτόν τον φόβο, καθώς χρόνιες έρευνες, εκατοντάδες συνεντεύξεις και αναλύσεις μας αποδεικνύουν ότι όταν ονομάζουμε τις δυσκολίες μας και τα συναισθήματα μας, δεν τα δυναμώνει, αλλά ενδυναμώνει εμάς!
Ενδυνάμωση σημαίνει ότι μπορώ να επηρεάσω μια αλλαγή και να επιτύχω ένα σκοπό. Μπορώ να αποκτήσω στόχους και να δουλέψω προς αυτούς.
Οπότε το να ονομάσω τα συναισθήματα μου και αυτά που τα προκαλούν μου δίνει την δύναμη να επηρεάσω μια αλλαγή μέσα μου και επιτύχω έναν σκοπό.
Αν λοιπόν νιώθω άβολα και δυσάρεστα και συνειδητοποιήσω ότι είναι κάτι που βιώνω ή κάνω για πρώτη φορά και το ονομάσω μπορώ να κάνω 3 πράγματα.
Πρώτον να το εκλογικεύσω. Είναι η πρώτη μου φορά που ζω απαγόρευση κυκλοφορίας ή που δουλεύω από το σπίτι, ή που θα βοηθήσω τα παιδιά μου να διαβάζουν και να μελετούν για το σχολείο μέσω διαδικτύου, και είναι φυσιολογικό να φοβάμαι, να αγχώνομαι, να νιώθω αμηχανία, ανασφάλεια και ότι άλλο νιώθω. Έτσι ακριβώς νιώθουμε με όλα τα καινούργια!
Δεύτερον προσπαθώ να δω μια άλλη διάσταση του θέματος. Δεν θα κρατήσει για πάντα. Σίγουρα τα συναισθήματα μου δεν θα είναι αυτά για πάντα. Τα συναισθήματα είναι προσωρινά και αλλάζουν συνεχώς. Ακόμη και κατά την διάρκεια της καραντίνας η ζωή προχωράει και τα δεδομένα γύρω μας αλλάζουν.
Επίσης αν δυσκολεύομαι με αυτά που έχω να κάνω ή να μην κάνω τώρα είναι επειδή είμαι «πρωτάρα» σε όλο αυτό. Σιγά σιγά θα συνηθίσω και θα μάθω και γίνω καλύτερη σε αυτά που έχω να κάνω ή σε αυτά που δεν θα κάνω πια. Ακόμα και αν δυσκολεύομαι με κάτι καινούργιο αυτό δεν σημαίνει ότι είμαι άχρηστη ή ότι δεν μπορώ να κάνω τίποτα. Απλά είναι κάτι καινούργιο και χρειάζομαι χρόνο για να μάθω και να προσαρμοστώ.
Τρίτον μπορώ να τσεκάρω αν οι προσδοκίες μου είναι ρεαλιστικές. Δεν θα πετύχω να προσαρμοστώ αμέσως και για λίγο θα είναι ζόρικα τα πράγματα για εμένα. Είμαι σε μία μεταβατική φάση, στο ενδιάμεσο. Επίσης τα δεδομένα αλλάζουν συνεχώς, όταν ξεκίνησα να γράφω αυτό το άρθρο δεν είχαμε απαγόρευση κυκλοφορίας και από σήμερα το πρωί έχουμε! Νέα δεδομένα συνέχεια και νέες συνθήκες στις οποίες είμαστε «πρωτάρηδες».
Μπορούμε να μιλήσουμε και στα παιδιά μας γι’ αυτή την στρατηγική καθώς έχουν κι εκείνα πολλές πρωτιές σε εμπειρίες και θα έχουν πολλές ακόμα, πρώτο μάθημα μέσω διαδικτύου, πρώτη φορά σε εξετάσεις, πρώτη μέρα σε καινούργιο σχολείο, πρώτο ραντεβού… όλα αυτά μας πλημυρίζουν με συναισθήματα και είναι οκ. Τι κάνουμε τότε; «Βαφτίζουμε» αυτό που μας συμβαίνει και το εκλογικεύουμε, το βλέπουμε από άλλη διάσταση και τσεκάρουμε τις προσδοκίες μας.
Σε σχέση λοιπόν με την πανδημία του Κορονοϊού καλούμαστε για πρώτη φορά να αντιμετωπίσουμε κάτι καινούργιο και δύσκολο και είναι μια συλλογικά νέα εμπειρία. Δεν ξέρουμε πολλά γι’ αυτό και δεν είμαστε σίγουροι τι να κάνουμε. Προσπαθούμε να λειτουργούμε φυσιολογικά αλλά τίποτα δεν είναι φυσιολογικό ή το ίδιο. Προσπαθούμε να καθησυχάσουμε τα παιδιά μας και να τα βοηθήσουμε να νιώσουν ασφαλή ενώ ταυτόχρονα δεν νιώθουμε οι ίδιοι ασφαλείς και καθησυχασμένοι. Είναι από τις πιο δύσκολες καταστάσεις που έχει βιώσει ολόκληρη η ανθρωπότητα.
Αν λοιπόν προσπαθήσω να χρησιμοποιήσω την παραπάνω στρατηγική για τον Κορονοϊό για εμένα είναι κάπως έτσι:
Εκλογίκευση: Δεν ξέρουμε πως να το αντιμετωπίσουμε. Δεν ξέρουμε πως να απομονωθούμε και να παραμείνουμε ψυχικά υγιής, δεν ξέρουμε πως να μείνουμε συνδεδεμένοι με τους αγαπημένους μας, αλλά από μακριά. Μαθαίνουμε και γινόμαστε όλο και πιο εφευρετικοί και δημιουργικοί και το βλέπω καθημερινά. Δεν ξέρουμε τι πρέπει να πούμε στα παιδιά μας ή πως να τα μορφώσουμε στο σπίτι. Δεν ξέρουμε τι ακριβώς κάνουμε και πολλοί από εμάς νιώθουμε αγχωμένοι, φοβισμένοι, μόνοι και είναι εντάξει να νιώθουμε όλα αυτά τα συναισθήματα.
Είναι οκ να δείξουμε στα παιδιά μας πως είναι να μην γνωρίζουμε πράγματα και να νιώθουμε αβεβαιότητα. Ακόμη και σε αυτή την κατάσταση θα μοιραστούμε και θα νιώσουμε μεγάλη γκάμα συναισθημάτων που δεν είναι μόνο άσχημα, θα νιώσουμε και χαρά, ηρεμία, γαλήνη, αγάπη, κουράγιο, δύναμη, συμπόνια… Δεν υπάρχει γάμος χωρίς δάκρυα και κηδεία χωρίς γέλια όπως λέει και ένα γνωστό λαϊκό γνωμικό.
Μπορούμε να πούμε στα παιδιά μας με ειλικρίνεια ότι «Δεν ξέρουμε ακριβώς τι συμβαίνει, κάνουμε το καλύτερο που πιστεύουμε πως μπορούμε να κάνουμε, είναι τρομαχτικό και είναι εντάξει να νιώθουμε φοβισμένοι, είναι εντάξει και φυσιολογικό να είμαστε πλημμυρισμένοι με συναισθήματα. Αρκεί να τα ονομάσουμε και να τα νιώσουμε.»
Συζητάμε με τους δικούς μας για το πως νιώθουμε, υπάρχει κάτι για το οποίο νιώθουμε ευγνωμοσύνη;
Βλέπω άλλη διάσταση: Δεν ξέρουμε πότε θα τελειώσει όλο αυτό αλλά ξέρουμε ότι δεν θα είναι για πάντα. Θα τελειώσει. Συχνά μας βοηθάει η εμπειρία μας από βιώματα του παρελθόντος να κατανοήσουμε την προσωρινότητα της κατάστασης. Τα παιδιά δεν το έχουν αυτό και νιώθουν απογοήτευση για πράγματα που χάνουν, αγώνες ποδοσφαίρου, εκδρομές με το σχολείο, το Πάσχα… Δεν είναι εγωιστικό να νιώθουν απογοήτευση, και εμείς νιώθουμε απογοήτευση για πολλά πράγματα. Είναι και αυτό ένα συναίσθημα που χρειάζεται να το ονομάσουμε και να το νιώσουμε.
Τσεκάρω τις προσδοκίες μου: Χρειάζεται να είμαστε πιο υπομονετικοί με τους εαυτούς μας και με τους άλλους. Να ακούμε με ανοιχτή καρδιά. Να ζητάμε ότι έχουμε ανάγκη, να ελέγχουμε τις πηγές πληροφόρησής μας να είναι αξιόπιστες γιατί δεν υπάρχει χώρος για παραπληροφόρηση και ψεύτικα νέα.
Ταυτόχρονα προσπαθώ να κρατήσω ότι μπορώ να κάνω από αυτά που αγαπώ, χειροτεχνίες, γυμναστική, μαγειρική, διάβασμα… Οτιδήποτε με γεμίζει και μου δίνει χαρά.
Είμαστε όλοι μαζί σε αυτό, ας ανοίξουμε τις καρδιές μας και ας βρούμε νέους τρόπους να είμαστε μαζί και κοντά και να δείχνουμε την αγάπη μας και το ενδιαφέρον μας. Θα βγούμε πιο δυνατοί, πιο σοφοί και με περισσότερη αυτογνωσία και ευγνωμοσύνη.
Η σπηλιά που φοβάσαι να μπεις κρύβει μέσα τον θησαυρό που ψάχνεις.
Ας το δούμε λοιπόν σαν μία ευκαιρία!
Περιμένω να ακούσω και τις δικές σας σκέψεις, ερωτήσεις και ιδέες…
Με αγάπη
Βιργινία Γεραζούνη